Παραμυθοπαίζουμε…;

(Δραστηριότητες δημιουργικής γραφής όπως πραγματοποιήθηκαν στις Α’, Β’ και Γ’ Τάξεις του Δημοτικού Σχολείου Λεβαίας)

Α’ ΜΕΡΟΣ

ΓΡΑΦΩ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ

(παίζουμε όλοι μαζί στη σχολική αίθουσα)

Πρόταση

Για να υπάρχει πρόταση πρέπει να υπάρχει ρήμα. Ρήμα είναι η λέξη που υποδηλώνει δράση, ότι κάτι γίνεται π.χ. παίζω, χορεύω, τραγουδάω, τρώω, ζωγραφίζω, μαγειρεύω, στολίζω, τακτοποιώ, καθαρίζω, πλένω κ.λ.π. 

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ:

-Η πρόταση αρχίζει πάντα με κεφαλαίο γράμμα και στο τέλος της υπάρχει τελεία.

-Βάζω τόνους.

-Προσπαθώ να κάνω όσο το δυνατόν λιγότερα ορθογραφικά λάθη.

  

           

Απλές προτάσεις

Απλές προτάσεις είναι αυτές που είναι σύντομες και δεν έχουν περιγραφικό χαρακτήρα, ούτε περιλαμβάνουν πολλά στοιχεία.

Συνήθως αποτελούνται από ένα υποκείμενο (ποιος) και από ένα ρήμα.

π.χ. Ο Γιάννης παίζει.

Εμπλουτίζοντας τις προτάσεις μου

Για να κάνω τις προτάσεις μου να έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον βοηθάει, πριν τις γράψω, να απαντήσω στο μυαλό μου ή σε ένα πρόχειρο χαρτί σε κάποιες ερωτήσεις, όπως:

-Ποιος

-Πού

-Πότε

-Τι

-Γιατί

-Πώς

π.χ. Αντί για «Ο Γιάννης παίζει» μπορούμε να πούμε «Κάθε απόγευμα ο Γιάννης παίζει στο γήπεδο ποδόσφαιρο με τους φίλους του».

Επίσης, στον εμπλουτισμό των προτάσεων είναι πολύ χρήσιμα τα επίθετα.

Επίθετο είναι η λέξη που δηλώνει μία ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό.

π.χ. Όμορφος-η-ο, καλός-ή-ό, θαυμάσιος-ια-ο, πολύχρωμος-η-ο, μεγάλος-η-ο, ψηλός-ή-ό κ.λ.π.

Κάθε απόγευμα ο Γιάννης, χαρούμενος, παίζει στο μεγάλο γήπεδο ποδόσφαιρο με τους αγαπημένους του φίλους, τη Μαρία, τον Δημήτρη και τη Βασιλική.

ΠΑΧΝΙΔΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΒΕΛΤΙΩΣΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΑΣ:

1.Φάκελοι γεμάτοι λέξεις

Αγοράζουμε ή φτιάχνουμε από χαρτί μερικούς φακέλους.

Από περιοδικά ή εφημερίδες κόβουμε διάφορες λέξεις. Μπορούμε επίσης να ζητήσουμε από κάποιον μεγαλύτερο από εμάς (γονείς, αδέλφια, φίλους) να γράψει σε μικρά χαρτονάκια λέξεις.

Πάνω σε κάθε φάκελο γράφω την κατηγορία των λέξεων που θέλω να περιέχει.

-Πρόσωπα (η μαμά, ο θείος μου, η νονά μου, ο φούρναρης, η κομμώτρια, ο Μανώλης, η Αλεξάνδρα, ο Βίκτωρας, η Δανάη κ.ο.κ)

-Ρήματα

-Τόπους (στο σπίτι, στον σταθμό του τραίνου, στο βιβλιοπωλείο, στην Αθήνα, στην Ιταλία, στο χωριό μου κ.ο.κ.)

-Επίθετα (τίμιος-ια-ο, γλυκός-ιά-ό, βαρύς-ιά-ύ, κόκκινος-η-ο, απλός-ή-ό, θαρραλέος-α-ο, πέτρινος-η-ο, επικίνδυνος-η-ο, φρέσκος-ια-ο κ.ο.κ)

-Άλλες (π.χ. επιρρήματα όπως κάτω, γρήγορα, διαρκώς, ευχαρίστως, αρκετά, πιθανόν κ.λ.π.)

Αφού γεμίσω τους φακέλους μου, τραβάω μία λέξη από κάθε κατηγορία και προσπαθώ να φτιάξω μία μεγάλη, ωραία πρόταση.

2.Σημειωματάριο αγαπημένων λέξεων ή «Το λεξικό μου»

Σε ένα σημειωματάριο (μπορεί να είναι ένα τετράδιο, ένα ημερολόγιο, ένα παλιό μπλοκ ζωγραφικής ή ό, τι άλλο έχω στο σπίτι) καταγράφω όσες λέξεις άκουσα ή διάβασα, μου άρεσαν και θεωρώ ότι θα μου είναι χρήσιμες όταν γράφω προτάσεις.

Καλό θα ήταν να έχω στο πρόγραμμά μου να διαβάζω ένα λογοτεχνικό βιβλίο κάθε εβδομάδα (ή και πιο συχνά αν μου αρέσει) και να διαλέγω και από κει τις αγαπημένες μου λέξεις που θα σημειώνω στο σημειωματάριό μου.

Όταν μαζευτούν πολλές, μπορώ να τις ταξινομήσω αλφαβητικά και να έχω έτσι το δικό μου λεξικό!

3.Παιχνιδοεξάσκηση

Τώρα που έμαθες να γράφεις όμορφες προτάσεις, μπορείς να κάνεις εξάσκηση παίζοντας.

Γράψε μία πρόταση με:

-την πιο μεγάλη λέξη που ξέρεις

-την πιο σημαντική λέξη που ξέρεις

-την πιο δύσκολη λέξη που ξέρεις

-την πιο χαρούμενη λέξη που ξέρεις

-την πιο λυπημένη λέξη που ξέρεις

-την πιο αστεία λέξη που ξέρεις

-την πιο μαγική λέξη που ξέρεις

-την πιο παράξενη λέξη που ξέρεις

Γιώτα Κοτσαύτη

Ζωγραφιές: Αθηνά Πετούλη

Β’ ΜΕΡΟΣ

ΠΑΡΑΜΥΘΟΚΑΡΤΕΛΕΣ «ΦΤΙΑΞΕ ΠΑΡΑΜΥΘΙ»

(Γράφουμε τα δικά μας παραμύθια στην τάξη με τη βοήθεια των δασκάλων μας)

Γ’ ΜΕΡΟΣ 

ΠΑΡΑΜΥΘΟΠΑΙΧΝΙΔΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

(εξάσκηση για το σπίτι)

(βασισμένα στη «Γραμματική της Φαντασίας» του Τζάνι Ροντάρι* και στο βιβλίο «Ένα λιοντάρι με πυρετό μαθαίνει να μην είναι κακό» της Γιώτας Κοτσαύτη*)

1. ΠΕΤΡΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ (ώρα για εξάσκηση!)

Όπως μία πέτρα πέφτει στα νερά μιας λίμνης, δημιουργώντας ομόκεντρους κύκλους, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο μπορεί να λειτουργήσει και μία λέξη που θα «πέσει» μέσα στο μυαλό μας. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν! Θα μπορούσαμε να πάρουμε ως παράδειγμα τη λέξη «Λιοντάρι» (τον πρωταγωνιστή του παραμυθιού μας) και να προσπαθήσουμε να:

1. Γράψουμε τρεις λέξεις που να αρχίζουν από το πρώτο γράμμα, δηλαδή το λάμδα («Λ»)

2. Γράψουμε τρεις λέξεις που να αρχίζουν από την πρώτη συλλαβή της λέξης, δηλαδή «Λιο».

3. Γράψουμε τρεις λέξεις που να τελειώνουν με την τελευταία συλλαβή της λέξης, δηλαδή «άρι».

4. Γράψουμε τρεις λέξεις που μας έρχονται στο μυαλό όταν σκεφτόμαστε τη λέξη «Λιοντάρι».

5. Γράψουμε κάθετα τη λέξη «Λιοντάρι» και να προσπαθήσουμε από το αρχικό γράμμα της κάθε σειράς, να γράψουμε μια λέξη ή μια πρόταση. Όταν η ακροστιχίδα συμπληρωθεί, μπορούμε να διαβάσουμε την πρώτη μας σύντομη ιστορία!

- Λ

- Ι

- Ο

- Ν

- Τ

- Α

- Ρ

- Ι

Επιλέξτε εσείς όποια λέξη θέλετε. Διοργανώστε έναν «διαγωνισμό» με τους συμπαίκτες σας και αναθέστε σε κάποιους τον ρόλο του κριτή. Ποιος μπορεί να βρει τις περισσότερες λέξεις; Ποιος θα γράψει την πιο τρομακτική, ρομαντική, χιουμοριστική κ.λ.π. ιστορία; Όλοι μπορούν να τα καταφέρουν! Καλή διασκέδαση!

2. ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΔΙΩΝΥΜΟ (η πρώτη μου ιστορία!)

Φανταστικό διώνυμο είναι ένα ζευγάρι λέξεων που είναι μεταξύ τους αρκετά διαφορετικές, «δύο ξένα στοιχεία»: ενώνονται με τη βοήθεια της φαντασίας ώστε να μπορέσουν απρόβλεπτα να συμβιώσουν και να συνυπάρξουν σε μία ιστορία. Σύμφωνα με τον Ροντάρι, είναι καλό να διαλέγουμε το φανταστικό διώνυμο με τη βοήθεια της τύχης. Για παράδειγμα, επιλέγουμε τη λέξη «Αστακός» (έναν από τους βασικούς ήρωες της ιστορίας μας). Πώς θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα φανταστικό διώνυμο με τη συγκεκριμένη λέξη; Είναι πολύ απλό! Παίρνουμε ένα περιοδικό ή μια παλιά εφημερίδα και κόβουμε διάφορες λέξεις. Τις ρίχνουμε σε ένα κουτί και ανακατεύουμε. Στη συνέχεια επιλέγουμε μία στην τύχη.

Η δική μας κλήρωση μας έδωσε τη λέξη «Ραπτομηχανή».

Το φανταστικό διώνυμο που δημιουργήθηκε είναι το εξής:

«Αστακός-Ραπτομηχανή»

Μπορείτε να γράψετε μία μικρή ιστορία με τίτλο:

1. Η ραπτομηχανή του αστακού

2. Ο αστακός και η ραπτομηχανή

3. Ο αστακός πάνω στη ραπτομηχανή

4. Ένας αστακός δίπλα σε μια ραπτομηχανή

Ή να δώσετε εσείς έναν τίτλο και στη συνέχεια να γράψετε τη δική σας ιστορία!

Το παιχνίδι παίζεται με ένα ή περισσότερα άτομα. Απλά επιλέγετε έναν ήρωα ο οποίος μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, ένα ζώο ή και ένα αντικείμενο – το πρώτο σκέλος του φανταστικού σας διώνυμου. Και έπειτα, με τη βοήθεια ενός έντυπου, «κληρώνετε» το δεύτερο σκέλος. Έχετε τώρα το ζευγάρι του διώνυμου: θα σας οδηγήσει στον τίτλο της ιστορίας σας!

3. ΤΙ ΘΑ ΣΥΝΕΒΑΙΝΕ ΑΝ… (πολλές αστείες ιστορίες!)

Απαραίτητη προϋπόθεση για όσους από εσάς θελήσουν να παίξουν το παιχνίδι αυτό είναι να διαθέτουν φαντασία και χιούμορ. Και… τι θα συνέβαινε αν…; Χωριζόμαστε σε δύο ομάδες. Η πρώτη θα ετοιμάσει τα υποκείμενα (δηλαδή απαντάει στην ερώτηση ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ;). Καλό θα είναι πριν από το υποκείμενο να έχουμε χρησιμοποιήσει και ένα επίθετο. Η δεύτερη θα ετοιμάσει το κατηγόρημα (δηλαδή ΤΙ ΕΚΑΝΕ;). Θα χρειαστεί ένα ρήμα και οτιδήποτε άλλο δηλώνει ότι υπάρχει δράση. Οι δύο ομάδες (που μπορεί να αποτελούνται κι από ένα άτομο η καθεμιά) γράφουν κάπου μυστικά τις ιδέες τους. Στη συνέχεια τις ενώνουν. Και προκύπτουν οι πιο απρόβλεπτοι συνδυασμοί, τίτλοι και αφορμές για δεκάδες παραμύθια!

Τα δικά μας παραδείγματα:

ΟΜΑΔΑ Α

1. Το μελαγχολικό κουνούπι

2. Ο σοφός ελέφαντας

3. Η περήφανη αστακίνα

4. Το καλόκαρδο φίδι

5. Η υπομονετική τίγρης

ΟΜΑΔΑ Β

1. …δραπέτευσε από μία φωλιά ποντικών.

2. …έτρωγε μπανάνες πασπαλισμένες με τρούφα.

3. …χόρευε καλαματιανό με έναν τροχονόμο.

4. …κολυμπούσε στο ποτάμι με μία πέστροφα.

5. …ισορροπεί σε μια πολύχρωμη κλωστή.

ΚΑΙ… ΤΙ ΘΑ ΣΥΝΕΒΑΙΝΕ ΑΝ…:

1. Το μελαγχολικό κουνούπι δραπέτευε από μία φωλιά ποντικών;

2. Ο σοφός ελέφαντας έτρωγε μπανάνες πασπαλισμένες με τρούφα;

3. Η ψηλομύτα αστακίνα χόρευε καλαματιανό με έναν τροχονόμο;

4. Το καλόκαρδο φίδι κολυμπούσε στο ποτάμι με μία πέστροφα;

5. Η υπομονετική τίγρης ισορροπούσε σε μια πολύχρωμη κλωστή;

Δημιουργήστε τις δικές σας τυχαίες ερωτήσεις «Τι θα συνέβαινε αν…;» και διασκεδάστε με τους φίλους σας γράφοντας!

4. ΚΑΡΤΕΛΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Ή «ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΤΙΚΕΣ»

ΑΣΚΗΣΕΙΣ (…κωμικές ιστορίες χωρίς νόημα!)

Μια προέκταση της παραπάνω δραστηριότητας, θα μπορούσε να είναι και το παιχνίδι με τις καρτέλες των ερωτήσεων και απαντήσεων. Το παιχνίδι μπορεί να παιχτεί με αρκετούς εναλλακτικούς τρόπους και να προσαρμοστεί ώστε να είναι ευχάριστο και κατανοητό για όλες τις ηλικίες. Εμείς θα σας δώσουμε οδηγίες για παιδιά δημοτικού και μεγαλύτερων τάξεων, δηλαδή για μαθητές που γνωρίζουν γραφή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να τροποποιηθεί κατάλληλα και για παιδιά μικρότερων ηλικιών. Ας περάσουμε όμως στην πράξη! Οι καρτέλες των ερωτήσεών μας είναι οι εξής:

1. Ποιος ήταν;

2. Πού βρισκόταν;

3. Τι έκανε;

4. Τι είπε;

5. Τι είπε ο κόσμος;

6. Πώς τελείωσε;

Το πρώτο μέλος της παρέας γράφει την απάντησή του σε ένα χαρτί και διπλώνει το σημείο όπου έγραψε. Το χαρτί περνάει τώρα στον δεύτερο παίκτη, που απαντάει στη δεύτερη ερώτηση (χωρίς να μπορεί να δει τι έγραψε ο προηγούμενος) και διπλώνει και αυτός το σημείο της απάντησής του, δίνοντας το χαρτί στον τρίτο. Η διαδικασία αυτή ακολουθείται μέχρι να τελειώσουν οι ερωτήσεις. Όταν η ομάδα ξεδιπλώσει το φύλλο, θα βρεθεί μπροστά σε ένα σύντομο αφήγημα, που θα έχει συνέχεια, όμως πολύ πιθανόν να είναι σε τέτοιο βαθμό άνευ νοήματος, ώστε να προκαλέσει το γέλιο και την ευθυμία!

5. ΤΟ ΑΥΘΑΙΡΕΤΟ ΠΡΟΘΕΜΑ (λέξεις που αποκτούν… άλλο νόημα!)

Αν πάρουμε ορισμένες λέξεις και βάλουμε μπροστά τους ένα τυχαίο πρόθεμα, προκύπτει ένας συνδυασμός ικανός να μας αποκαλύψει ιδιότητές τους, που ποτέ δε θα μπορούσαμε να φανταστούμε!

Για παράδειγμα, ο Ροντάρι αναφέρει:

1. για το ξεκανόνι, ένα κανόνι που «ξεκάνει» τον πόλεμο!

2. Για τον μικροϊπποπόταμο -ζει μέσα σε μία γυάλα

3. Για την μαξικουβέρτα, ικανή να σκεπάσει όσους δεν βρίσκουν τρόπο να ζεσταθούν

Και μας καλεί να κάνουμε μία άσκηση.

Στην πρώτη στήλη γράφουμε μια σειρά από προθέματα, όπως:

1. α

2. αντί

3. αρχί

4. ξε

5. προ

6. μισό

7. μάξι

8. μίνι

9.σούπερ

10.υπό

Ας επιλέξουμε τώρα μερικά ουσιαστικά από το κείμενό μας:

1. παραμύθι

2. πόρτα

3. κοιλάδα

4. κουνούπι

5. βασιλιάς

6. συναυλία

7. φάρμακο

8. ζέβρα

9. ουρανός

10. φεγγάρι

Στη συνέχεια, παίρνουμε τις δύο στήλες και τις τοποθετούμε δίπλα-δίπλα:

1. α 1. παραμύθι

2. αντί 2. πόρτα

3. αρχί 3. κοιλάδα

4. ξε 4. κουνούπι

5. προ 5. βασιλιάς

6. μισό 6. συναυλία

7. μάξι 7. φάρμακο

8. μίνι 8. ζέβρα

9. σούπερ 9. ουρανός

10. υπό 10. φεγγάρι

Από δω και πέρα υπάρχουν πολλές επιλογές:

1. Γράφουμε σε μικρά χαρτάκια τα προθέματα και τις λέξεις και τραβάμε στην τύχη τα ζευγάρια.

2. Τα βάζουμε κατά αλφαβητική σειρά και ενώνουμε προθέματα με λέξεις.

3. Οι παίκτες επιλέγουν με τη σειρά το πρόθεμα και τη λέξη που επιθυμούν.

4. Ενώνουμε όλα τα προθέματα με όλες τις λέξεις και επιλέγουμε τους πιο αστείους συνδυασμούς κλπ.

Το δικό μας παράδειγμα:

1. Τι θα ήταν ένας αντιβασιλιάς; Μήπως θα εναντιωνόταν σε όλους τους άδικους βασιλιάδες της γης;

2. Πώς θα ήταν μία ξεπόρτα; Ίσως μία πόρτα μαγική, που θα μπορούσαμε να την τοποθετήσουμε σε όποιον τοίχο θέλαμε. Αυτόματα μεταφερόμαστε σε κόσμους μυστικούς!

3. Τι θα συνέβαινε σε μία προσυναυλία;

4. Πόσες ώρες θα διαρκούσε ένα μαξιπαραμύθι;

5. Ένα μινιφάρμακο μήπως θα ήταν πιο ευχάριστο για τα παιδιά, μιας και η ποσότητά του θα ήταν τόσο μικρή που δε θα το καταλάβαιναν;

6. Πόσα κατορθώματα θα μπορούσε να κάνει ένα σουπερκουνούπι;

Περιμένουμε τις δικές σας «διαστρεβλωμένες» λέξεις και υποθέσεις!

6. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΛΙΜΕΡΙΚ (…ας φτιάξουμε «παράλογα» ποιήματα!)

Το Λίμερικ (limerick) είναι μια «πεντάστιχη (σπανιότερα τετράστιχη) στιχουργική φόρμα, που πιθανότατα κατάγεται από την Ιρλανδία, καλλιεργήθηκε συστηματικά στην Αγγλία τον 19ο ιδίως αιώνα και γνώρισε σποραδικές εφαρμογές στη νεοελληνική ποίηση» (ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ, Μίμης. Αλφαβητάριο για την ποίηση, Θεσσαλονίκη: εκδόσεις Γ. Δεδούση, 1995, σ. 194).

Πρόκειται στην ουσία για ένα σύντομο –«άνευ νοήματος»- ποίημα.

Για τη δημιουργία του λίμερικ χρησιμοποιείται μία συγκεκριμένη κάθε φορά φόρμα, που μπορεί να αξιοποιηθεί από τον καθένα μας είτε όταν είναι μόνος για αναψυχή ή εξάσκηση, είτε με παρέα προς διασκέδαση ή από τους εκπαιδευτικούς («αξιοποίηση κατά τη διδασκαλία της ποίησης»).

Όμως ας περάσουμε στην πράξη:

Πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα λίμερικ;

Ακολουθώντας τέσσερα ή πέντε απλά βήματα

(μια πιο χαλαρή και όχι τόσο αυστηρή δομή, προσαρμοσμένη για πιο μικρές ηλικίες)

1. Παρουσιάζουμε τον ήρωα (απαντάμε δηλαδή στην ερώτηση ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ)

2. Αναφερόμαστε στο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήρωα ή στις πράξεις του (απαντάμε στην ερώτηση ΤΙ ΕΚΑΝΕ)

3. και 4. Πώς αντιδρούν οι άλλοι στα χαρακτηριστικά ή στις πράξεις του πρωταγωνιστή (εναλλακτικά μπορούμε να περιγράψουμε το αποτέλεσμα των πράξεών του).

5. Τελικό επίθετο που χαρακτηρίζει έντονα τον ήρωα.

(Ας επιλέξει ο καθένας μας αν θέλει ή όχι να υπάρχει ομοιοκαταληξία στο δικό του λίμερικ).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΡΩΤΟ:

Μια φορά ένας γιατρός που τον έλεγαν Κιούπη

ήθελε να βγάλει τις αμυγδαλές από ένα κουνούπι

το έντομο βλαστήμησε

και στη μύτη τον τσίμπησε

εκείνο τον αμυγδαλοβγάλτη που τον έλεγαν Κιούπη.

(ΡΟΝΤΑΡΙ, Τζάνι. Γραμματική της φαντασίας, Αθήνα: εκδόσεις Μεταίχμιο, 2001, σ. 62)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ:

Ένας πολύ κοντός παππούς απ’ το χωριό

ανέβηκε μια μέρα στο καμπαναριό

κι όταν έφτασε εκεί πάνω

πάλι έμοιαζε με νάνο

εκείνος ο κοντομικρούτσικος παππούς απ’ το χωριό.

(ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ, Μίμης. Αλφαβητάριο για την ποίηση, Θεσσαλονίκη: εκδόσεις Γ. Δεδούση, 1995, σ. 194).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΡΙΤΟ:

Υπήρχε ένας γέρος από το Γκρανιέρι

που προχωρούσε στις μύτες των ποδιών

αλλά του είπαν: σε είδαμε πριν από ώρα

τι σου ‘ρθε και το κάνεις τώρα

ω, ξεμωραμένε γέρο του Γκρανιέρι.

(ΡΟΝΤΑΡΙ, Τζάνι. Γραμματική της φαντασίας, Αθήνα: εκδόσεις Μεταίχμιο, 2001, σ. 61)

ΠΗΓΕΣ:

*ΤΖΑΝΙ ΡΟΝΤΑΡΙ, Γραμματική της φαντασίας - Εισαγωγή στην τέχνη να επινοείς ιστορίες, εκδόσεις Μεταίχμιο.

 *Γιώτας Κοτσαύτη, Ένα λιοντάρι με πυρετό μαθαίνει να μην είναι κακό, εκδόσεις Σαΐτα.